Stabilizowanie drewna - parę informacji

[karud]

W ostatnim numerze (2/2009 - April/Mai 2009) niemieckiego pisma Messer Magazin ukazał sie spory artykuł/wywiad na temat stabilizowanego drewna i sposobów jego otrzymywania. W wiekszosci jest to wywiad przeprowadzony przez autora - Pana Oliviera Lang z Panem Achimem Mayer z firmy Novacula zajmującej się stabilizacją. Ponieważ jest tu pare informacji (co prawda dość ogólnych) na temat  sposobu prowadzenia procesu i stosowanych żywic, chyba warto się zapoznać z treścią...
Tekst (jest to lekki skrót, zachowano to co istotne) umieszczam za uprzejmą zgodą redakcji Messer Magazin, a dokładnie  redaktora naczelnego Pana Hansa Joachima Wieland, któremu niniejszym dziękuję za życzliwe potraktowanie naszego forum.
Oczywiście osobne, wcale nie mniejsze podziękowania należą się naszemu Szanownemu Koledze Rybakowi za poswięcenie własnego czasu i przetłumaczenie tekstu z mowy "filozofów i poetów" na nasze 
OK, czas na tekst :

"MM: Panie Meyer, co to wlaściwie jest to stabilizowane drewno?
Meyer: "Stabilizować" drewno znaczy wypelnić komórki drewna bardzo rzadkim płynem wypełniającym, a następnie go utwardzić. W najlepszym przypadku stabilizowane drewno ma wygląd drewna i wlaściwości obu materiałów. Proces ten stał się szerzej znany dzięki archeologom i restauratorom, którzy preparują średniowieczne statki, czy rzeźby z piaskowca za pomocą różnych wypełniaczy, żeby zachować je dla potomności. Kogga Hansy (cos tam wydobyli jakis czas temu i odrestaurowali, z konca XVIw. - rybak) na przyklad bez stabilizacji rozpadlaby sie w krotkim czasie po wyjeciu z wody. Tylko dzieki zastapieniu wody przez polimer PEG (Polyethylenglycol - glikol polietylenowy), statek moze byc teraz prezentowany w muzeum.

MM: Jak przetransportowac wypelniacz tak gleboko do wewnatrz drewna?
M: Procesy stabilizacyjne sa, w zaleznosci od materialu, bardzo rozne. My stabilizujemy za pomoca cisnienia i prozni, co proces skraac i powoduje jego oplacalnosc. Ale wlasnie w tym momencie powstaja glowne problemy.
Rozne gatunki drewna maja rozna gestosc, rozna strukture i rozne skladniki. Dla nas miarodajnymi kryteriami jest calkowite przenikniecie drewna przez wypelniacz i calkowite utwardzenie.

MM: Jakie wypelniacze sa uzywane do stabilizacji?
M: Uzywa sie cyjanoakryli, epoksydow i akryli. Ich wspolna cecha to oprocz bardzo niskiej lepkosci, ze przy pomocy katalizatora bardzo szybko sie utwardzaja. Oleje albo rozpuszczone naturalne zywice nie nadaja sie do stabilizacji, bo ich przenikalnosc jest niewielka a suszenie trwa zbyt dlugo.

MM: Niektore z w/w wypelniaczy sa uznawane za bardzo silne alergeny. Czego Wy uzywacie?
M: Zdecydowalismy sie na MMA (metakrylan metylu), ktory utwardza sie do PMMA (polimetakrylan metylu), i jest znany rowniez pod handlowa nazwa "plexiglas". To, ze nie jest niebezpieczny, jest jedna z jego rozstrzygajacych przewag nad innymi zywicami. Jest rowniez uzywany w technice medycznej, np. do endoprotez stawu biodrowego, na soczewki kontaktowe, albo sztuczne soczewki do operacji katarakty. Dlatego kontakt ze stabilizowanym drewnem jest dla zdrowia obojetny.
Przy okazji, sam proces zostal juz opisany w latach 60-tych. Wtedy w czasach "boomu plexiglasowego" wierzono jeszcze, ze da sie ze stabilizowanego drewna produkowac w masowej skali plyty podlogowe. Nie udalo sie tego zrealizowac z powodu problemow z procesem i wysokich kosztow MMA.

MM: Czy kolory drewna zachowuja sie?
M: Naturalny wyglad pozostaje rowniez po stabilizacji. PMMA podkresla nawet kolory i wspaniale uwidacznia strukture drewna. Pracujemy obecnie z nowo wprowadzonymi utwardzaczami, ktore maja ogromne zalety - np. udaje sie nam osiagnac drewno prawie bez zapachu, ktore mozna dodatkowo barwic.

MM: Jakie zalety ma drewno stabilizowane w porownaniu do zwyklego drewna?
M: Glowna zaleta jest, ze drewno (po stabilizacji) nie wchlania praktycznie wody i prawie sie nie deformuje. Jest przez to niewrazliwe na dzialanie srodowiska i nadaje sie do najciezszych zadan, takich jak kuchnia, czy do uzytku w terenie.
Gestosc drewna stabilizowanego odpowiada mniej wiecej gestosci twardych drewien tropikalnych. Mozna je obrabiac zwyklymi narzedziami, czyli szlifowac, wiercic, pilowac, polerowac i nawet frezowac. Polaczony z wysokim nakladem pracy finisz za pomoca oleju, czy wosku nie jest konieczny, choc mozliwy.
Nastepna zaleta jest, ze potrafimy stabilizowac nawet drewno, ktore bez stabilizacji by sie nie nadawalo do uzytku. Np. drewna zarazone grzybem wygladaja po stabilizacji wyjatkowo i ich wyglad jest porownywalny z kazdym drewnem tropikalnym. W ten sposob rowniez dokladamy cegielke do ochrony lasow tropikalnych, przy pomocy materialu z naszych wlasnych lasow.

MM: Czy mozna stabilizowac kazdy material?
M: Nasz proces ma oczywiscie rowniez swoje granice. Drewna tropikalne na skutek swojej wysokiej gestosci praktycznie nie wchlaniaja PMMA. Zaleznie od materialu wyjsciowego udzial wypelniacza (w objetosci/masie - rybak) moze byc bardzo rozny. Lekkie drewna, jak klon, czy topola, wchlaniaja wiecej PMMA, niz ciezkie. Drewna z duza zawartoscia zywicy jak redwood, tuja, czy cis nie wchlaniaja w ogole.
Ale generalnie mozemy obecnie wszystkie suche materialy z otwartymi porami stabilizowac. Na zyczenie jestesmy w stanie w pewnym zakresie nawet bardzo porowaty material z duzymi otworami wypelniac zwiekszona iloscia PMMA.

MM. Czy drobne rysy w drewnie sa problemem?
M: Zasadniczo tak. Jako ze drewno podczas stabilizacji jest poddawane wysokim temperaturom, powinno byc bez rys/pekniec. Niebezpieczenstwo, ze ukryte rysy/pekniecia ukaza sie po stabilizacji, istnieje. Poza tym pod cisnieniem moze nastapic deformacja. Ale te problemy zdarzaja sie naprawde rzadko.
Mozemy je dzieki naszemu doswiadczeniu w znacznym stopniu wykluczyc.

MM: Mozna stabilizowac drewno samemu w domu?
M: Doswiadczenia ze stabilizacja sa szeroko dyskutowane na forach nozorobow. Czesto proby nie udaja sie z powodu niewystarczajacego wchloniecia stabilizatora przez drewno. Z jednej strony winna jest zbyt mala przenikalnosc wypelniaczy, z drugiej strony brakuje wyposazenia umozliwiajacego wytworzenie odpowiednio wysokiego cisnienia czy prozni. Jako wypelniacze sa stosowane niestety czesto grozne zywice, czy kleje, ktore moga szkodzic zdrowiu. Nasz proces nie nadaje sie do domowego stosowania, bo MMA to jest podstawowy produkt przemyslowy, ktorego sie nie znajdzie w baumarkcie. Dodatkowo utwardzanie MMA jest polaczone z wysokim technicznym nakladem.

MM: jak wlasciwie zaczeliscie sie tym zajmowac?
M: Kazdy nozorob zna frustracje, kiedy peka obrabiane drewno na rekojesc.
Dlatego, jako ze sami robimy noze, juz od dawna myslelismy o tym, zeby zastosowac na nasze rekojesci stabilizowane drewno. Z tym, ze niestety firmy stabilizujace drewno w Europie trudno znalezc. Wysylanie drewna za "dalsza zagranice" jest polaczane z duzymi nakladami z wiazanymi z czasem i pieniedzmi.
Dodatkowym bodzcem byla dla nas dosc czesto niewystarczajaca jakosc stabilizacji. Albo drewno stracilo swoj naturalny charakter, albo wchlonelo stabilizator nierownomiernie, tak, ze mozna bylo w trakcie obrobki natrafic na bardziej miekkie miejsca. Poza tym zawsze bylo niejasne, jaka zywica byla tak wlasciwie uzyta.

Koniec.

Proces w detalach.

1. Kawalki drewna sa najpierw odpowietrzane w komorze prozniowej. Trwa to ok. 15 minut.

2. Przewodem doprowadzajacym zostaje nastepnie dostarczona plynna mieszanka MMA-utwardzacz, ktora zawiera rowniez dodatkowe skladniki, majace wywolac szybka polimeryzacje). W razie potrzeby dodaje sie rowniez barwniki. Proznia zostaje utrzymana tak dlugo, jak dlugo jest wystarczajacy poziom cieczy ponad drewnem. Nastepuje potem powrot do cisnienia otoczenia, przy czym duza czesc MMA zostaje przez drewno wciagnieta natychmiast.

3. W naczyniu cisnieniowym na zdjeciu wystawia sie drewno na dzialanie wysokiego cisnienia, zeby przyspieszyc calkowite nasaczenie stabilizatorem.
Naczynie jest zaprojektowane na cisnienie do 200 bar. Zaleznie od wlasciwosci materialu, ta czesc procesu trwa miedzy 1.5 a 5 godzin.

4. Nastepnie drewno jest wg specjalnego procesu utwardzane przy temperaturze 60 do 75°C przez wiele godzin.
Koncowa faza trwajaca 1.5h przy temperaturze 120°C prowadzi do usuniecia nadmiaru utwardzacza, calkowitego utwardzenia PMMA a takze do odparowania resztek MMA. Wynikiem tego procesu jest calkowicie suchy i pozbawiony zapachu material dajacy sie latwo obrabiac."

ps. zdjęcia tak naprawdę nic nie wnoszą więc ich nie zamieszczam, w wiekszości sa okazane stabilizowane kawałki drewna i jeden (z grubsza pokazany) reaktor ciśnieniowy

[Pokim]

Danke! To ostatecznie rozwiewa mit, jakoby domowymi półśrodkami można było
skutecznie stabilizować. Chociaż w niektórych przypadkach może się to częściowo udać.

[vrav]

herezja
w stosunku do drewna o dużej gęstości masowej,herezja
prosta reklama

[karud]

herezja
w stosunku do drewna o dużej gęstości masowej,herezja
prosta reklama

tzn. na czym ta herezja polega? bo nie rozumiem 
Oczywiście że reklama, tyle że coć wiecej przy okazji powiedzieli

[vrav]

jutro,sorry

[vrav]

istotnie zagalopowałem się, już zwalniam konie
pownno brzmieć
drewna egzotycznego o dużej gęstości masowej nie ma potrzeby impregnować
drewno pospolite owszem

czy domowymi sposobami jest możliwe,raczej tak.rozumiem że jedyny problem stanowi uzyskiwanie próżni

[NAZIR]

czy domowymi sposobami jest możliwe,raczej tak.rozumiem że jedyny problem stanowi uzyskiwanie próżni

A bierzesz poprawkę na to, że Niemcy to nie Poslka i oni się tam na Slodowym nie wychowywali? 

[karud]

Aha... no to tak - parę osób u nas próbuje "domowej" stabilizacji różnymi środkami i z różnym efektem  najbliższy dobrym rezultatom jest chyba Tlim przy wykorzystaniu poliestrów, ale i tak są różnice na niekorzyść w stosunku do dobrze zrobionej stabilizacji przy wykorzystaniu MMA. Próżnia to akurat w dzisiejszych czasach najmniejszy problem  całkiem przyzwoite pompy mozna kupić za stosunkowo niewielkie pieniądze ... ale wszystkie firmy "profesjonalnie" zajmujące się stabilizacją jadą na MMA i tu zaczynają się problemy - sprzedaja tylko w ilościach przemysłowych, stosunkowo krótki okres przechowywania (potem zaczyna się samoistna polimeryzacja), no i proponuję przeczytać sobie w necie tzw. kartę charakterystyki tego świństwa  tu dopiero są problemy  np. taki że jak wlejesz MMA i podłączysz próżnię żeby odpowietrzyć to niestety najpierw pójdzie w diabły MMA  i po stabilizacji

[vrav]

niemiec też miał swojego słodowego

a czy kupować pompe do małej  produkcji ,raczej nie
skoro 5 m. węża ogrodowego zalanego wodą wytwoży 0,5 bara ciśnienia wystarczy odrócić i będzie -0,5 podciśnienia.proste i działa

[rybak]

niemiec też miał swojego słodowego

a czy kupować pompe do małej  produkcji ,raczej nie
skoro 5 m. węża ogrodowego zalanego wodą wytwoży 0,5 bara ciśnienia wystarczy odrócić i będzie -0,5 podciśnienia.proste i działa

Izzi, wywalasz 10 m weza ogrodowego z 3 pietra przez okno - przecietnie bedzie sie konczyc jakie 0.5m nad ziemia w nowym budownictwie - i masz nawet proznie idealna.

Tylko musisz to podlaczyc do komory z drewnem i calosc musi wytrzymac ta idealna proznie bez zapadniecia sie, do tego musisz wlac ta wode tak, zeby sie proznia w ogole wytworzyla w ten sposob. No i dobrze zeby potem naczynie i waz ogrodowy sie jeszcze jakos do utwardzania pod cisnieniem i w odpowiedniej temperaturze nadawaly

@karud,

fajnie, ze do niego napisales, no i fajnie, ze sie zgodzil.
Balon probny zadzialal, to moze cos bym jeszcze...

[Pokim]

Tośmy się dzięki gospodarce socjalistycznej i Słodowemu posunęli w rozwoju techniki tak, że k..wa
zachód dogonić nas nie może. Technologi przemysłowych metodami onego, Niemcy raczej nie opracowywali. Zamiast węży to już lepiej wykorzystać agregat ze starej lodówki do wytworzenia
próżni. A pan Meyer nie jest czasem z Austrii?

[vrav]

Izzi, wywalasz 10 m weza ogrodowego z 3 pietra przez okno - przecietnie bedzie sie konczyc jakie 0.5m nad ziemia w nowym budownictwie - i masz nawet proznie idealna
...ty wiesz o czym piszesz,miałeś kiedyś do czynienia z vacumem.idż facet do jakiegoś jubilera i zapytaj co potrafi 0,2 na minusie
...ty idealna próżnio ,chciał bym zobaczyć jak kupujesz za kilka kilkanaście tysiaków tylko po to co by se expery. na sośnicce poprowadzić
...ludziśka w blokach nie takie rzeczy ,robią i czoła uchylić-ty przeca nie mieszkasz w bloku
...a q... przy porządnej pompie to do komory się nie podłącza
i tak na konieć CZY TY NA TYM FORUM TO ZA BULTERIERA STOISZ
PS.
masz powtarzalną okazję o moim popolskim

[vrav]

nu dawaj fiszer

[qkiel]

nu dawaj fiszer

dobrze sie czujesz?

[karud]

vrav - jeżeli to jest takie proste to podaj recepte i pokaż co uzyskałeś... a nie naskakuj na Rybaka, bo Twoja reakcja jest co najmniej dziwna 

[vrav]

ile trzeba być na forumie co by być równyM
kto na kogo naskoczył
JA NA RYBAKA CZY ŁUN NA MNIE
myslałem że pomoge
a tu jakiś rybak

[Pokim]

Mieszkam w bloku, wiem, że ludzie różne expery robią ale problem nie w tym jak i czym wytworzyć próżnię, a w tym jakim specyfikiem przesycić na wskroś drewno, utwardzić  i z cała związaną z tym technologią. Jeśli potrafisz to zrobić prostymi środkami, za pomocą prymitywnego sprzętu przy minimalnych kosztach to gites!
Zrób to, a my będziemy bulić Ci kaskę za drewienko. Pan Meyer zbankrutuje bo jego technologia będzie za droga. No i pisz po ludzku, bo nie chce mi się wysilać żeby się domyślić co autor miał
na myśli.

[vrav]

szanowny POKIMIE !!!!
zaczytnij jeszcze raz cały ten wątek
nie bulenie mi chodzi
o zadnych srodkach
chulnij mi na garbia jak reszta" rybaków"

[Pokim]

szanowny POKIMIE !!!!
zaczytnij jeszcze raz cały ten wątek
nie bulenie mi chodzi
o zadnych srodkach
chulnij mi na garbia jak reszta" rybaków"

Ignor i eot.

[rybak]

Hi vrav,

to mial byc zart, ale widze, ze mi nie wyszedl.

Przepraszam - nie chcialem Ci po garbie skakac.

W blokach roznych przemieszkalem lat 31 i wiem, ze mozna rozne ciekawe rzeczy robic, w stanie wojennym np. Mamusia moja szanowna przy mojej niewielkiej pomocy na kuchence gazowej przeprowadzala wielokrotnie bardzo udane destylacje, z grubsza w bance na mleko, jebalo zacierem na cala klatke, a sasiad ZOMOwiec przychodzil puste butelki zamieniac na pelne

Pisz konkrety, a cale stado ludzi Cie ozloci.

Wiem, ze wiosna i czlowiek inaczej reaguje niz zwykle, ale nie musisz skakac od razu jakbys na jeza usiadl przypadkiem

PS. i puszczajmy tego Meyera z torbami.